Fosfaat is essentieel voor de productie van voedsel en kunstmest. Het is een onmisbare bouwstof voor planten, dieren en mensen. Het zit in ons DNA en in onze botten. Een volwassen mens heeft dagelijks 800 tot 1000 milligram fosfor nodig.

De industrie gebruikt fosfaat ook voor schoonmaakmiddelen, plastificering, vlamvertragers en pesticiden.

Fosfaatrots
Fosfaatrots

Winning

Het meeste fosfaaterts wordt gewonnen in China, de Verenigde Staten, Marokko en de Westelijke Sahara. China en de VS houden het fosfaat voornamelijk voor eigen gebruik.

Reserve

De economisch winbare voorraad aan fosfaat in de grond, voor zover bekend, wordt geschat op 3.600 tot 8.000 miljoen ton. Driekwart van deze reserve bevindt zich in Marokko en de Westelijke Sahara.

Verbruik

Jaarlijks wordt er ongeveer veertig miljoen ton fosfaat gewonnen uit de mijnen.

Schaarste

De bekende fosfaatreserve gaat nog ongeveer negentig tot tweehonderd jaar mee.

In 2014 heeft de Europese Unie fosfaat opgenomen in haar lijst van twintig kritieke grondstoffen. De EU is namelijk voor 98 procent van haar fosfaatbehoefte afhankelijk van import uit een beperkt aantal landen. (Europa heeft slechts één mijn, in Finland.) Dit vormt een risico voor de leveringszekerheid, te meer omdat een belangrijke fosfaatreserve zich in betwist gebied bevindt: de door Marokko geannexeerde Westelijke Sahara.

Substitutie

In de landbouw, die 85 procent van het fosfaat gebruikt, is deze grondstof onvervangbaar.

Binnen de EU worden fosfaten verbannen uit wasmiddelen, om de vervuiling van het oppervlaktewater terug te dringen.

Recycling

Fosfaat in dierlijke mest wordt vaak terug op het land gebracht. Het fosfaat in menselijke plas en poep gaat nog vaak verloren; in Nederland mag rioolslib vanwege verontreinigingen niet als mest worden gebruikt. Recycling van fosfaat uit menselijke uitwerpselen kan plaatsvinden door in het toilet urine apart op te vangen, door in rioolwaterzuiveringsinstallaties fosfaat terug te winnen of door het uit as te halen dat ontstaat bij de verbranding van rioolslib. Dit slib moet dan wel gescheiden worden verbrand. De teelt van zeewier kan een methode zijn om fosfaat dat is uitgespoeld naar het oppervlaktewater terug te winnen.