Voor Odysseus was het zwerven over de wereld nog een tocht met een doel: thuis komen. Soms was dat een lijdensweg, soms een genotvol verwijlen. Hij hield zijn hoofd erbij en werd tot icoon van de moderne tijd, doordat hij de mythische figuren en de demonen van de angst overwon.

De hedendaagse vakantieganger lijkt op zoek naar het tegendeel: hij wil juist weg van huis en het kan hem niet mythisch en exotisch genoeg zijn. Zijn hoofd zet hij het liefst op nul: nadenken hoeft niet in de vakantie. En zo komt het dat de doorsnee toerist zich niet laat vastbinden en op de beslissende momenten ook geen was in zijn oren doet – zoals Odysseus dat deed om de fatale lokroep van de Sirenen te weerstaan – en al dan niet willens en wetens ten prooi valt aan alle verleidingen die een vakantiereis te bieden heeft.

De toeristenindustrie is de grootste business ter wereld. En ondanks de economische crisis in het Westen, is zij de snelst groeiende sector in de wereldeconomie. Er gaan miljarden om in het toerisme en het verschaft werk aan miljoenen. Al die activiteit legt een grote druk op het milieu: natuur wordt verwoest, water en energie wordt verspild en dan nog al die vliegkilometers….

Zowel de belangen als de verwachtingen zijn groot als het om de vakantie gaat. Maar de meeste mensen kunnen niet zonder vakantie, juist als de economie er slecht voor staat. Iedereen wil immers even ontsnappen aan de drukte, de stress en de zorgen. Alleen al de gedachte aan vakantie houdt ons op de been (en in het gareel).

Het liefst hadden we u in de nieuwe Helling het definitieve antwoord gegeven op de vraag: wat is er met de moderne mens gebeurd? Hoe kan het dat de sluwe, wakkere Odysseus een vadsige toerist geworden is, die voor alle verleidingen bezwijkt, maar toch niets weet en niets ziet? Misschien heeft u een idee.

De Helling doet deze zomer een voorzet door antwoord te zoeken op vragen als: is er verschil tussen de reiziger en de toerist? Is het waar dat toerisme bijdraagt aan een beter begrip tussen mensen wereldwijd door de ontmoeting met andere volken en culturen? Valt tegenwoordig niet alles, maar dan ook alles ten prooi aan de toeristische blik? Of, met andere woorden: is toerisme een ideologie geworden en een manier van zijn? Is toerisme kortom transcendentaal geworden?

Daarnaast legt deze Helling verbanden tussen schijnbaar wezensvreemde onderwerpen als toerisme en illegale migratie, toerisme en militarisme en toerisme en armoede. Enkele toeristische regio's (Zeeland, Griekenland, Egypte en Liberia) nemen we nader onder de loep. En natuurlijk komt de vraag naar groen of ecotoerisme aan bod.

Want de groene toerist beschouwt zichzelf graag als een nazaat van Odysseus, die verrijkt en verlicht van zijn reizen terugkeert, zonder dat hij heeft toegegeven aan de verleiding van het grote consumeren en de daarbij behorende  verwoestende milieueffecten. Maar overschat die rugzaktoerist in Azië of Afrika zichzelf niet? Er lijkt namelijk maar één remedie tegen de gevolgen van massatoerisme: blijf thuis! Zoek uw rust in een andere levensstijl en ontsnap uit het alledaagse op een buurtcamping in uw eigen stadspark of in een kunstproject als Refugio.

Maar ach, wie weerstaat de verleiding van de verre reis? De Odysseus in ons stuurt ons naar onbekende plekken en verre oorden, om eindelijk, langs al die omwegen, misschien ooit toch eens werkelijk thuis te komen.

Waar gaat u deze zomer  naartoe?