De rol van Groene politici is opvallend. In Duitsland heeft Annalena Baerbock als groene buitenlandminister een leidende rol en in Finland heeft Pekka Haavisto dezelfde portefeuille en politieke kleur. Beide landen maken een draai. Duitsland stuurt wapens naar een land in oorlog, terwijl dat eerder uitgesloten werd. Finland sluit zich aan bij de NAVO, terwijl het lange tijd neutraal was. De Duitse Groenen gaan in hun steun voor sancties tegen Rusland en wapenleveranties aan Oekraïne verder dan de sociaaldemocraten. Ook onze eigen Jesse Klaver en Bas Eickhout spraken steun uit voor hogere defensie-uitgaven.
De Groenen in Europa hebben hun wortels in de vredesbeweging. Hoe kunnen we deze verandering begrijpen?
Wolfgang Wagner analyseerde in zijn The Democratic Politics of Military Interventions het belang van politieke partijen voor het buitenlandbeleid. Zijn claim is dat politieke partijen ertoe doen. Hij ziet een scherpe tegenstelling tussen links en rechts. Progressieve, linkse partijen hechten meer aan internationaal recht, mensenrechten en de bescherming van de verdrukten. Daarom waren zij lange tijd antimilitaristisch. Rechtse partijen hechten juist aan het nationaal belang.
Waar het gaat om vredesoperaties, ziet Wagner een U-vorm. De radicale linker- en rechterkant zijn tegen. Links ziet het internationale speelveld vaak vanuit het spiraalmodel: het risico is groot dat door geweld een conflict onbeheersbaar wordt. De-escalatie is de oplossing. Aan de nationalistische rechterkant vindt men het niet nodig om ‘onze jongens’ te laten sterven in een ver buitenland. De partijen van het midden zijn het meest geneigd om humanitaire interventie te steunen.
Vanuit deze logica is de verandering van de Duitse, Finse en Nederlandse Groenen deel van het verschuiven naar het centrum. Hoort het omarmen van defensie-uitgaven en de NAVO bij een koers die deze partijen regierungsfähig moet maken? In Duitsland was het Joschka Fischer die zorgde dat zijn partij militair ingrijpen in Servië accepteerde om genocide in Kosovo te stoppen.
De steun voor internationaal recht en mensenrechten betekent dat groene partijen een moralistische buitenlandpolitiek nastreven. Dat was zichtbaar in het atoompacifisme van de jaren tachtig, het interventionisme van de jaren negentig en in het huidige buitenlandbeleid van sancties, samenwerken en steun aan Oekraïne. Juist vanuit dit perspectief is de koersverandering minder groot dan gedacht: herhaling van genocide in Europa moet met alle mogelijke middelen gestopt worden.
Word vriend & ontvang de Helling
Altijd de nieuwste artikelen lezen? Als vriend van Wetenschappelijk Bureau GroenLinks ontvang je 4x per jaar de Helling per post. Ook heb je bij elke nieuwe editie direct toegang tot alle Helling-artikelen op onze website.
De Helling draagt bij aan verdieping en politieke visievorming binnen GroenLinks. Met jouw vriendschap steun je het werk van het tijdschrift en Wetenschappelijk Bureau GroenLinks.
Literatuur
Wagner, W. (2020). The Democratic Politics of Military Interventions: Political Parties, Contestation, and Decisions to Use Force Abroad. Oxford University Press.
