‘Blauw is het nieuwe groen’, dacht ik toen ik negen jaar geleden de gemeenteraad van Amsterdam in ging. Ik trok dus de portefeuille water naar me toe, met de ambitie via die portefeuille veel te doen voor natuur en waterkwaliteit. Dat werd nogal een deceptie: de Amsterdamse gemeenteraad bleek in de commissie water vooral over de rondvaartmaffia te praten. Water zelf werd gezien als een technische en apolitieke taak die bij een uitvoeringsinstantie belegd was, en geen kansen bood om politiek te scoren. En als ik al wat probeerde op het thema water, dan bleek dat wat ik wilde onder de competentie van het waterschap te vallen: veenoxidatie en waterpeil, aquathermie en het terugwinnen van grondstoffen uit rioolslib. Nu heb ik me dan maar verkiesbaar gesteld voor het waterschap. Mijn inschatting is: daar is van alles te doen maar het is een ondergewaardeerde bestuurslaag. In de komende reeks artikelen verken ik of die aanname klopt en wat er dan te doen valt in het waterschap.

Waterland
Waterpeilbeheer is een waterschapstaak.

Oplettende volgers van het nieuws kunnen niet om de conclusie heen dat water steeds belangrijker wordt. In de zomer staan de kranten vol over droogte; Natuurmonumenten voert campagne op de beroerde waterkwaliteit in Nederland; veenoxidatie wordt eindelijk erkend als serieus probleem; de teloorgang van de biodiversiteit in bodem en water, mede door invasieve exoten als de Amerikaanse rivierkreeft, haalt het nieuws. En dan hebben we het nog niet over de onvermijdelijke zeespiegelstijging en de gevolgen daarvan.

Welke bestuurslaag wordt geacht oplossingen te verzorgen voor al deze problemen? De waterschappen, waar 15 maart weer verkiezingen voor zijn! Die verkiezingen, zou je denken, vindt iedereen dus belangrijker dan ooit. Maar is dat wel zo? Wat staat er nou echt op het spel op 15 maart?

Overlappende bevoegdheden

Waterschappen zijn een onbekende, onzichtbare bestuurslaag. Nog niet de helft van de Nederlanders weet wat een waterschap doet. Vaak hoor je wel dat mensen weten dat het het oudste democratische bestuursorgaan van Nederland is. De eerste waterschappen worden vermeld in de 13e eeuw. De historicus Johan Huizinga speculeerde: ‘De hydrografische structuur van het land had tot zekere hoogte een democratische structuur van de bevolking tot gevolg. Een waterland als dit kan niet zonder zelfbestuur in enge kring.’ Toch werden nog in 2011 in de Tweede Kamer moties ingediend met het voorstel de waterschappen maar op te heffen.

Extra probleem is dat veel van de taakgebieden overlappen met de bevoegdheden  van gemeenten en provincies. Zo gaan gemeenten over het riool, maar de waterschappen over de inhoud van dat riool. In Amsterdam heeft dat er bijvoorbeeld toe geleid dat ooit besloten is de taken van waterschap en gemeente ten aanzien van water onder te brengen bij één stichting: Waternet. Recentelijk leidde het functioneren van die stichting tot veel ophef, waardoor deze maand besloten is Waternet ingrijpend te reorganiseren met als doel dat de waterschapstaken weer herkenbaar door het waterschap worden uitgevoerd en door het waterschapsbestuur worden gecontroleerd.

Groene coalities

En dan is er nog de democratische farce van de 'geborgde zetels’ in het waterschapsbestuur. Het bedrijfsleven en de agrarische industrie  kunnen veel te veel invloed uitoefenen op de besluitvorming over bijvoorbeeld grondwaterpeil en het handhaven van regels tegen watervervuiling. Omdat drie zetels in het waterschapsbestuur zijn gereserveerd voor boeren, en drie voor bedrijven, was het tot nu toe zelfs in progressieve regio’s onmogelijk om coalities te vormen zonder VVD of CDA of boeren, en dus om echt duurzaam, groen beleid te maken. Vandaar dat onze waterkwaliteit, biodiversiteit en veengronden er zo beroerd aan toe zijn. Gelukkig heeft GroenLinks-Tweede Kamerlid Laura Bromet dat nu, samen met D66, aangepakt met een initiatiefwet. Na een spannende episode in de Eerste Kamer, waarbij de conservatieve partijen probeerden de invloed van bedrijven en boeren in stand te houden, is het aantal geborgde zetels beperkt tot twee voor boeren en twee voor natuurbeheerders. Laura moest nota bene via een spoeddebat afdwingen dat de minister deze wetswijziging nog op tijd zou publiceren voor de eerstvolgende verkiezingen. De weg ligt nu open om met een goed resultaat bij de waterschapsverkiezingen op 15 maart wél groene coalities te smeden.

“ GroenLinks moet actief campagne voeren voor Water Natuurlijk ”

Een goede verkiezingsuitslag is nog wel een uitdaging. Water Natuurlijk is de partij waarin GroenLinks samenwerkt met D66 en een aantal natuur- en milieuorganisaties. Helaas weet bijna niemand dat. Het gevolg is dat veel stemmers die GroenLinks niet aantreffen op het stembiljet dan maar op de Partij voor de Dieren stemmen, of op lokale partijen die zichzelf als groen afficheren. Het resultaat voor Water Natuurlijk is vaak slechter dan wat D66 en GroenLinks gezamenlijk halen bij gemeenteraads- of Statenverkiezingen. GroenLinks zou dat bij de komende verkiezingen moeten willen oplossen door expliciet achter Water Natuurlijk te gaan staan en daar ook actief campagne voor te voeren. Let wel: voor heel veel doelstellingen die GroenLinks heeft op het gebied van groen, natuur, bodem en waterkwaliteit is het waterschap een onontbeerlijke bestuurslaag, waar we dan ook mede aan het roer moeten willen staan.

Welke uitdagingen er precies liggen en hoe waterschappen daar, samen met Provinciale Staten en gemeenteraden, invloed op uitoefenen, zet ik uiteen in de volgende artikelen. Laat me nu dus volstaan met de oproep om in de aanloop naar 15 maart niet alleen campagne te voeren voor GroenLinks, maar óók voor Water Natuurlijk.

Reacties

17 januari 23

Ruud Grondel

Water Natuurlijk

Nuttig stuk van Jasper Groen over de waterschappen. Ga stemmen en wel op Water Natuurlijk!.

Één correctie: Jasper stelt terecht dat Water Natuurlijk, de waterschapspartij die door GroenLinks (en D66) gesteund wordt, er last van heeft dat onze kiezers dat niet altijd weten. Die slechtere uitslag geldt echter alleen in de Randstad. Daarbuiten heeft partij vaak zelfs een betere uitslag dan GroenLinks en D66 samen en is vaak de grootste partij. 

21 januari 23

Marjolein Koopmans

Waterschapsverkiezingen

Het klopt dat het waterschap nog te onbekend is, ook al timmeren we met Waterschap Drents Overijsselse Delta hard aan de weg. Ook buiten de Randstad (Zwolle) is Water Natuurlijk nog te onbekend. Bij de vorige verkiezingen trof ik bij het stembureau iemand die ook niet wist dat GroenLinks Water Natuurlijk steunt. Helaas had hij dus maar niet gestemd voor de Waterschapsverkiezingen en het biljet was al weg. Wel belde hij nog snel zijn vrouw en daarmee had ik in elk geval dus nog 1 stem gered.

19 januari 23

Ate Flapper

Waterschap

Heel goed dat Jasper Groen aandacht vraagt voor de waterschappen en voor Water Natuurlijk. Zijn oproep om in de campagne gezamenlijk op te trekken steun ik van harte. Laat duidelijk zijn dat een GroenLinks-stemmer bij de waterschapsverkiezingen bij Water Natuurlijk moet zijn.

Vele GroenLinksers zijn actief binnen Water Natuurlijk, maar dat is nog niet zo bekend. Zelf sta ik op de lijst van Water Natuurlijk in Delfland.

20 januari 23

Torben Mulder

Steun van PvdA voor Water Natuurlijk

In de meeste waterschappen wordt Water Natuurlijk overigens ook gesteund door de PvdA.

Dat geldt in ieder geval nadrukkelijk voor het waterschap Limburg dat de hele provincie Limburg bestrijkt.

21 januari 23

Willem

Lokale partijen

In mijn waterschap maakt Water Natuurlijk onderdeel uit van de coalitie en voert braaf een beleid dat maar weinig gericht is op verandering en vernieuwing uit. De lokale partij is hier de partij die natuur op nummer één heeft staan, hoewel ze wel moeilijk doen over de hoge schuld van het waterschap en nogal op centen zitten (wat ik zelf niet zo’n probleem vind). Desondanks zou mijn advies zijn om als GL-lid níet standaard op Water Natuurlijk te stemmen, maar ook de lokale partijen te overwegen. Een stemwijzer zou daarbij handig zijn. Helaas is ie er niet. 

23 januari 23

Bart

Lastig

Lastig is wel dat in mijn waterschap PvdA een eigen lijst heeft en wij lokaal besturen met PvdA.

Daarnaast is het zo dat Water Natuurlijk in het waterschap een wat ingedutte indruk maakt en een rechtse coalitie aanvoert. Dat maakt de keus er niet makkelijker op.
 

30 januari 23

KR

Helder artikel

Helder artikel en ik ga ook zeker stemmen voor de waterschappen.

Niet op Water Natuurlijk. Ben als jongere namelijk net iets te vaak genaaid door D66, en wil niet dat mijn stem indirect bij een D66'er terechtkomt. Ik stem dus PvdA voor de waterschappen en anders PvdD. Hoop dat er voor de volgende waterschapsverkiezing een GroenLinks-PvdA combi komt i.p.v. dat we samen met D66 campagnevoeren op dit bestuursniveau.

16 maart 23

Jo

Campagne is mij ontgaan

Dit artikel vandaag (na de waterschapsverkiezingen) gelezen door actief op internet te zoeken waarom GroenLinks niet op het stemformulier staat. In het stemhokje werd ik hierdoor verrast.

Het blijkt dat ik per toeval voor Water Natuurlijk heb gekozen, gewoon door de naam.

De hierboven genoemde campagne om samen een nieuwe partij te benoemen is mij geheel ontgaan.

Reactie toevoegen