Een bewind van een kleptocratische elite dat met behulp van fossiele rijkdommen in het zadel blijft, dat zijn leger onbeschrijfelijke wreedheden laat begaan in het buitenland en dat de eigen bevolking onderdrukt op basis van een nationalistisch program van haat tegen religieuze, culturele en seksuele diversiteit – een dergelijk bewind mag toch amper hopen op sympathie van linkse politici in het Westen. Maar de Russische regering heeft nog altijd sympathisanten onder links. Die sympathie lijkt te zijn geboren uit aanhankelijkheid jegens de Sovjet-Unie, immers ontstaan uit linkse idealen, en de ontmanteling en ontmaskering van dit imperium te hebben doorstaan.

In de bipolaire wereld van de Koude Oorlog leidde afkeer van keihard kapitalisme al snel tot anti-amerikanisme, en volgde daaruit weer sympathie voor de Sovjet-Unie. Waar een aantal westerse sympathisanten al vrij snel na de Oktoberrevolutie van 1917 zijn steun voor de Sovjets introk, bleef de groep fellow travellers tot aan de val van de Muur aanzienlijk. Toen in 1956 in Hongarije de communistische partij uit de pas liep en het Warschaupact het land binnenviel om het totalitaire regime te herstellen, waren er nog behoorlijk wat linkse politici in het Westen die het geweld verdedigden. In het Engels kregen deze mensen de bijnaam tankie: iemand die het sturen van tanks naar Hongarije goedpraatte. Ook nu nog blijken er mensen te bestaan die juichen of begrip tonen als Rusland met tanks, raketten of groene mannetjes buurlanden binnenvalt. Imperialisme wordt gezien als een misdadig product van het Westen; dat Rusland ook vandaag de dag nog een lange imperialistische traditie voortzet, past niet in het wereldbeeld van de tankie.

tweet van Darth Putin

Darth Putin KGB is een parodie-account op Twitter dat het pro-Russische sentiment bestrijdt door er genadeloos de draak mee te steken. De populariteit van het Twitterfenomeen – met inmiddels 569.000 volgers – heeft nu tot een boekje geleid: How to Tankie. The Anti-Imperialist’s Guide to the Modern World. Hierin instrueert het alter ego van Poetin op satirische wijze de sympathisanten van het Kremlin hoe zij de Russische oorlogspolitiek door dik en dun kunnen verdedigen, met behulp van jij-bakken, kromme redenaties en manke historische vergelijkingen. Darth Putin vindt het over het algemeen tijdverspilling om met trollen en tankies in discussie te gaan. Ze hebben niet alleen andere opinies, maar ook andere feiten, stelt hij in het nawoord van deze gids. Het is doeltreffender om hen belachelijk te maken – volgens Darth Putin is dit ook de reden dat het Kremlin in 2016 heeft geprobeerd zijn Twitteraccount te verbieden.

How to Tankie neemt de lezer in 64 bladzijden mee langs veel argumenten die de apologeten van Rusland hanteren, maar nooit zonder zijdelings de onwaarheid, inconsistentie of irrelevantie aan te stippen. Zo is het een zogenaamd “onweerlegbaar feit” dat de NAVO de laatste president van de Sovjet-Unie, Gorbatsjov, heeft beloofd dat het bondgenootschap “geen duimbreed naar het oosten” zou uitbreiden – behalve dan dat het nergens is opgeschreven en dat er niemand over is geraadpleegd, zeker niet in de landen die het betreft. Een goede tankie moet leren dat Rusland gewoon gerespecteerd wil worden – en dat deden de Verenigde Staten niet toen ze de landen die Moskou als bufferstaten beschouwt gingen behandelen als soevereine staten, die zelf mogen bepalen of ze tot de Russische invloedssfeer willen behoren. En als een tankie er niet meer uitkomt in de discussie met een ‘imperialist’, is er altijd nog een uitvlucht: Anyway, what about Iraq?

Overdosis sarcasme

Waar Darth Putin mij op Twitter (en tegenwoordig ook Mastodon) wel tot een glimlachje kan verleiden, vond ik de gids niet erg grappig. Het bijtende sarcasme waar hij zich van bedient, is misschien wat ver uitgesponnen in dit boekje. Het prikt wel goed argumenten door waar de goedpraters en ’vredestichters’ zich van bedienen. Daarbij ligt de focus vooral op de propaganda van het Kremlin. Ook de bekende Amerikaanse linguïst en activist Noam Chomsky, die met zijn systeemkritiek al decennialang publiek trekt, wordt over de hekel gehaald. Chomsky is steevast kritischer ten opzichte van de VS dan ten opzichte van Rusland, keert zich tegen de westerse steun aan Oekraïne en vindt dat dat land territoriale concessies moet doen aan Rusland.

Darth Putin - How to Tankie

Ik mis wel een paar redeneerlijnen van Nederlandse tankies, zoals ‘Oekraïne zou gewoon vredesonderhandelingen moeten starten’ (terwijl die al tijdenlang plaatsvonden voordat Rusland besloot een grootschalige aanval op Kiev te ondernemen), ‘De NAVO moet gewoon beloven dat het Oekraïne nooit lid maakt’ (zodat Rusland zich verzekerd weet dat het Westen de Russische suprematie over Oekraïne erkent en Rusland in zijn eigen tempo meer grondgebied van buurlanden kan annexeren zonder NAVO-bemoeienis) en ‘Het Westen moet gewoon ophouden wapens te sturen om de oorlog te stoppen’ (zodat een groot deel van de Oekraïners een toekomst wacht als horigen in de totalitaire staat van Poetin).

How to Tankie is een interessant tijdsdocument. Wie na het doorscrollen van het Twitteraccount van Darth Putin geen genoeg krijgt van de donkere humor, kan ik deze gids aanraden. Maar ik koester de hoop dat sommige tankies en twijfelaars toch gevoelig zijn voor feiten en niet op één lijn gesteld moeten worden met de volgelingen (en trollen) die blindelings Kremlinpropaganda bedrijven. Daarom heb ik de voorkeur voor boeken die de drogredenen rond de Russische invasie van Oekraïne ontkrachten zonder een overschot aan sarcasme en met wat meer onderbouwde achtergrondinformatie. Gelukkig verschijnt dat soort boeken nu ook. De oorlog is helaas nog lang niet voorbij – en het publieke debat erover ook niet.

Darth Putin KGB, How to Tankie. The Anti-Imperialist’s Guide to the Modern World, 2022