Column

Volgens sommigen, de apostel Paulus misschien wel voorop, is hebzucht of geldzucht zelfs de ‘koningin’ van alle ondeugden. Immers, in de andere ondeugden gaat een element van hebzucht schuil. Wie wellustig is, wil graag de vrouw of de man bezitten die niet de zijne of de hare is; een hoogmoedige eigent zich een hogere status toe dan gepast is; wie lui is, wil graag op kosten van een ander een goed leven leiden; een afgunstige gunt een ander niets.

Bij ondeugden gaat het bijna altijd om een teveel willen hebben. Zo is de Latijnse benaming van hebzucht ‘avaritia’. Een hebzuchtige is vaak ook een gierigaard, die vooral wil hebben maar niet wil delen. Hoe herkenbaar, nietwaar?

Het fraaiste voorbeeld dat ik ken van een stelletje hebzuchtigen bij elkaar, is de familie van de net overleden Buoso Donati, in Puccini’s opera Gianni Schicchi. Ik weet het: zonder ondeugd zou de opera een armetierig bestaan leiden; zonder wellust geen Don Giovanni; zonder hoogmoed geen Faust.

Maar de hebzucht van die familie! Men veinst verdriet om het verlies van het geliefde familielid, maar is alleen geïnteresseerd in de erfenis. Wanneer blijkt dat de brave Buoso zijn hele hebben en houwen aan een klooster heeft nagelaten, ontsteken de familieleden in woede en zinnen ze op een list om alsnog de erfenis in handen te krijgen.

De slimme Gianni Schicchi wordt ontboden en die biedt zijn diensten aan: hij wil de plaats van de overleden Buoso wel innemen en tegenover een overijld opgeroepen notaris een nieuwe, laatste wilsverklaring afleggen. Zo gezegd, zo gedaan.

De opgeluchte erfgenamen laten zich echter door de slimme Schicchi in de luren leggen, want in tegenwoordigheid van de notaris laat deze zogenaamd nog levende ‘Buoso’ weliswaar enige kruimels aan de erfgenamen na, maar het leeuwendeel van de erfenis gaat naar ‘zijn dierbare vriend Gianni Schicchi’.

Het gezelschap van erfgenamen is wederom furieus, maar staat nu buitenspel. In het Florence van 1299 staan immers zware straffen op het vervalsen van een testament. De moraal van het verhaal? Nog niet zo eenvoudig. Natuurlijk, de bedriegers bedrogen, zelfs Gianni Schicchi trouwens. Want die moet voor zijn truc boeten met een eeuwig verblijf in de hel, zoals Dante ons verhaalt. Maar dat is niet alles. Door zich een groot deel van Buoso’s vermogen toe te eigenen maakt Schicchi het huwelijk mogelijk van zijn dochter Lauretta met haar geliefde, een neef van Buoso.

De opera draait dus niet alleen om de bestraffing van hebzucht, maar ook om liefde. Denk verder aan de notaris. De hebzucht zou helemaal geen kans gekregen hebben, als de notaris beter had opgelet en de identiteitsfraude had doorzien. Maar daar lag natuurlijk helemaal niet zijn interesse; hij dacht alleen aan zijn honorarium.

Zo zijn we terug bij de Gekko’s van vandaag. Die worden natuurlijk ook allemaal terzijde gestaan door zogenaamde dienstverleners. De frauduleuze transacties bij de Bredase woningbouwvereniging Laurentius, die onlangs tot veroordelingen leidden, hebben niet in het luchtledige plaatsgevonden. Juist ook vanwege haar besmettelijke aard is hebzucht een van de centrale zeven ondeugden.