Het probleem

Dorrit de Jong: “Nieuwkomers met een verblijfsstatus hebben dezelfde rechten als andere Nederlanders. Toch vinden zij het vaak moeilijk hun plek te vinden. Al jarenlang is daarom de vraag: hoe kun je ervoor zorgen dat nieuwkomers goed en vlot inburgeren. Vluchtelingen die hier mogen blijven, moeten veel sneller hun weg kunnen vinden in de maatschappij.

Tegen mensen zeggen: u moet zichzelf maar zien te redden, zoals lange tijd gebeurde, dat werkt niet. Het op eigen houtje inburgeren kost erg veel tijd en zolang ze aan het inburgeren zijn, kunnen deze mensen niet werken. Veel statushouders die hier al lang wonen spreken matig Nederlands en hebben ook daardoor geen werk.

Door de wooncrisis kunnen we statushouders niet altijd voldoende woningen aanbieden. Ze blijven te lang in asielzoekerscentra (azc’s) wonen, ook als ze alle procedures hebben doorlopen. Ze worden dikwijls verplaatst door het land, soms binnen een jaar naar vijf locaties. Dat helpt niet als je je leven wilt opbouwen. In Nederland zitten nog zo’n 16.000 statushouders in azc’s.

In Zwolle laten wij statushouders tussen de 18 en 27 jaar op kamers wonen, net als andere jongeren. Ze delen een huis. Het vinden van geschikte woonruimte voor de overige volwassen statushouders blijft een uitdaging, want drie- tot vierhonderd statushouders per jaar hebben recht hebben op een eigen woning. In totaal zijn er per jaar 1100 verhuringen van sociale huurwoningen, dus dat is een groot aandeel daarvan.

Dorrit de Jong
Dorrit de Jong, GroenLinks-wethouder voor onder meer zorg en welzijn, wonen, diversiteit en inclusie, ouderen, toegankelijkheid, vluchtelingen, inburgering en integratie in Zwolle

Toch wil je niet dat mensen noodgedwongen in azc’s zitten te wachten. Wij hebben nu statushouders die gekoppeld zijn aan Zwolle, maar bijvoorbeeld nog in een azc in Zeeland verblijven. Ze willen graag onze stad leren kennen, onderwijs gaan volgen, lid worden van een voetbalclub, vrijwilligerswerk doen. Maar dat kan allemaal niet. En dan zijn er ook statushouders die nog niet aan een gemeente zijn gekoppeld en die dus helemaal geen kennis kunnen maken met hun nieuwe woonplaats.”

Het experiment

“Voor statushouders die zijn toegewezen aan Zwolle en onze buurgemeenten Dalfsen, Staphorst, Steenwijkerland en Zwartewaterland heb ik voorgesteld een experimentele regionale opvanglocatie (ROL) te openen. Dat is in juni 2023 gelukt. Zwolle is de eerste stad met zo’n ROL. Er wonen nu driehonderd statushouders en evident kansrijke vluchtelingen: volwassen alleenstaande mannen en vrouwen en gezinnen met kinderen.

Vanuit de ROL kunnen deze nieuwkomers alvast gaan werken aan hun toekomst in onze stad en regio. Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) heeft voor de ROL een voormalig kantoorpand verbouwd en is verantwoordelijk voor alles, net zoals bij reguliere azc’s. De huidige locatie is beschikbaar tot begin 2027. Voor daarna zoeken we naar twee of drie permanente plekken.

“ Deze statushouders zijn gewoon Zwollenaren en dus je buren ”

De buurtbewoners waren bang voor het onbekende, maar ze hebben gemerkt dat statushouders zich anders gedragen dan andere vluchtelingen. Deze statushouders zijn gewoon Zwollenaren en dus je buren. De wijkbewoners hebben in een klankbordgroep meegedacht. Hun belangrijkste vraag was: hebben de bewoners van de ROL iets te doen overdag? Nou, dat hebben ze. De tegenstand is daardoor grotendeels verdwenen.

De gemeente regelt de inburgering. Consulenten begeleiden het uitvoeren van persoonlijke inburgeringsplannen. Ik heb zelf statushouders met hun kinderen verwelkomd in de stadsbibliotheek. Die mensen gaan nu vaker naar de bibliotheek en zijn extra gemotiveerd om Nederlands te leren. Dankzij de ROL is er een einde gekomen aan hun uitzichtloze bestaan.

De bewoners koken zelf en krijgen leefgeld. Ze slapen in slaapzalen en hebben gezamenlijke keukens, badkamers en woonkamers. Ze hebben beperkte privacy. Het blijft een opvanglocatie. Maar het grote voordeel is dat mensen zo de stad in kunnen lopen. Op COA-locaties zitten ze vaak geïsoleerd. Het uitgangspunt blijft dat deze nieuwkomers maar enkele maanden in de ROL wonen. Mede daarom bouwt Zwolle 300 flexwoningen, waarvan 30 procent naar statushouders gaat.”

De resultaten

“Elders in het land zijn initiatieven genomen die lijken op de Zwolse ROL. De doorstroming naar definitieve huisvesting is op gang gekomen. In de buurgemeenten lukt het redelijk goed voor voldoende betaalbare huizen te zorgen. De huidige bewoners zijn enthousiast. Ze gaan naar buiten, maken contacten, vinden een baan. We monitoren het experiment zorgvuldig en we zien dat de ROL het welzijn van deze nieuwkomers bevordert. Ze burgeren een stuk sneller in."